Tradycyjna polska szkoła jest przestarzała, a system, na którym oparte jest jej funkcjonowanie, nijak ma się do realnych potrzeb przyszłości. Tego typu opinie słyszymy wszem wobec, a coraz częstsza krytyka publicznych, typowych instytucji edukacyjnych nikogo już nie dziwi. Problemy dostrzegają nie tylko o przeciążeni i zdezorientowani rodzice i ich dzieci, ale i sami nauczyciele, zmuszani często do bezrefleksyjnego realizowania sztywnych szkolnych, z góry narzuconych programów. A jednak nic się nie zmienia. Dlatego w odpowiedzi na prawdziwe potrzeby powstają placówki uwzględniające alternatywne formy nauczania, gdzie liczy się indywidualność, kreatywność, kompetencje miękkie oraz nade wszystko – umiejętność odnajdywania, selekcji i praktycznego wykorzystywania wiedzy, której dziś wcale nie trzeba uczyć się na pamięć, bo wszędzie jest pod dostatkiem.
Rozwinięcie kompetencji miękkich dzięki pracy projektami
Wspieranie kompetencji miękkich w szkole osiągać można naturalnie i bardzo efektywnie dzięki zastosowaniu projektowego podejścia do nauki. Tworzenie zadań, które wymagają współpracy, rozwiązywania realnych problemów, podejmowania decyzji w grupie i twórczego myślenia od swoich uczestników, to doskonały sposób na rozwijanie tych umiejętności. Uczniowie angażujący się w projekty grupowe uczą się pracy zespołowej, komunikacji, kompromisów i negocjacji, a nawet zarządzania konfliktami, których często nie sposób przecież w zespole uniknąć. Rozwiązywanie rzeczywistych problemów to wyzwania, które wymagają też twórczego podejścia i myślenia „poza utartym schematem”. Tego typu doświadczenia przydadzą się nie tylko w szkole, ale i późniejszym życiu – akademickim, zawodowym i osobistym. W większości alternatywnych placówek edukacyjnych tego rodzaju projekty to już standard, w przypadku tradycyjnej szkoły – niestety zaledwie rzadko spotykany eksperyment.
Cyfrowa kompetencja – kluczowa umiejętność przyszłości
W erze powszechnej cyfryzacji i postępu technologicznego bez umiejętności obsługi nowych technologii po prostu nie da się funkcjonować. I nie chodzi wyłącznie o umiejętność obsługi sprzętu. Współcześni uczniowie muszą być wyposażeni w zdolność do krytycznego myślenia w kontekście informacji, które nieustannie widza i znajdują w sieci, a także do rozumienia złożonych mechanizmów działania technologii. Edukacja przyszłości musi uwzględniać rozwijanie tych umiejętności, dlatego szkoły powinny organizować zajęcia cyberedukacji, programowania czy rozumienia nowych mediów. Przydają się warsztaty, podczas których dzieci uczą się, jak rozpoznawać zagrożenia związane z bezpieczeństwem on-line i odpowiednio chronić swoje dane osobowe. Warto, by wiedziały też, jak tworzyć projekty związane z technologią, strony internetowe czy gry komputerowe, a także – co niezwykle istotne – jak w sposób odpowiedzialny używać internetu, aplikacji i programów, które realnie mogą przydać się im do rozwijania własnych zainteresowań.
Samodzielność i samoregulacja – dla skutecznej nauki
Samodzielność w uczeniu się i zdolność do zarządzania sobą to umiejętności niezbędne w dzisiejszej szybko i gwałtownie zmieniającej się rzeczywistości. Rozwijanie tych umiejętności to doskonały trening wdrażający do samodzielnego podejmowania decyzji edukacyjnych i zarządzania swoim czasem. Ci, którzy potrafią sami określać cele, zaplanować swoją naukę i kontrolować postępy, o wiele lepiej poradzą sobie w trudnych sytuacjach i wówczas gdy przyjdzie pora, by podjąć wyzwanie. Dla rozwijania samodzielności i samoregulacji przydają się różnorodne metody, jak choćby tworzenie indywidualnych planów lekcji, uczenie skutecznego zarządzania swoim czasem, czy stosowanie technik samooceny. Dobra szkoła wie, jak wspierać uczniów w rozwoju umiejętności podejmowania decyzji, przede wszystkim dając im przestrzeń wyboru – projektów, przedmiotów i zagadnień, które najsilniej ich interesują. Gdy dzieci widzą, że potrafią samodzielnie radzić sobie z wyzwaniami i osiągać cele, nabierają większej pewności siebie i wiary we własne możliwości, uczą się, że mają wpływ na swoje życie i stają się bardziej aktywne.
Kreatywność, krytyczne myślenie, otwartość i tolerancja
W dzisiejszym dynamicznym świecie rozwijanie kompetencji dzieci po prostu musi wykraczać poza klasyczne modele nauczania. Dzieci potrzebują, by pozwolić im rozwijać siebie, być twórczym i krytycznym, móc eksperymentować i naprawdę, bez nieprzyjemnych, (a często niestety również przykrych dla samooceny konsekwencji) mieć szansę popełniania błędów i wyciągania konsekwencji. Obok kreatywności i umiejętności krytycznego myślenia potrzeba dzieci trzeba uczyć tolerancji, akceptacji różnic i wspierania innych, niezależnie od ich pochodzenia, kultury czy życiowych wyborów. Organizowanie zajęć i projektów, które promują zrozumienie i akceptację różnic kulturowych i społecznych, to świetny sposób na kształtowanie tego typu kompetencji. Dziś nie można zapominać również o nauce tak ważnej umiejętności, jak zdolność i gotowość do ciągłego uczenia się przez całe życie. To niezwykle przydatna umiejętność w obliczu tak szybko postępujących zmian. Dzieci powinny rozwijać gotowość do rozwoju i dostosowywania się do nowych warunków. Twórzmy im do tego szansę, a przede wszystkim – nie zabijajmy naturalnej potrzeby nadmierną presją i oczekiwaniami, które przekraczają naturalne dziecięce możliwości!